Beyond Content Of Thought
વિચારોના ઘેરાવાથી પાર - રામદાસ
પડછાયા અને અંધકારને દૂર કરવાના સખત પ્રયત્નો હકીકતમાં, હું માનું છું કે એ દ્વારા હું પડછાયા ના અસ્તિત્વ ને વાસ્તવિકતા આપું છુ. આના કરતા તમો તમારી ફક્ત સાધના પર જ ધ્યાન આપો. અગર કોઈ મને સવાલ કરે અને ખરાબ વિચારો આવે છે, અને મને એનું કારણ સમજાતું નથી, તો કેમ? તમે એ સમજવામાં મને મદદ કરશો? હું ફક્ત એમની સાથે બેસીશ અને કેવળ શ્વાસ ઉપર ધ્યાન આપવાનું કહીશ. શ્વાસોશ્વાસ સાથે કોઈ વિષય, જોડાયેલો નથી. એ કેવળ શ્વાસ જ છે. પ્રશ્ન કે કોયડા ને વધુ સુદ્ઢ બનાવવાને બદલે આપણે આપણી પોતાની અંતરિક શાંતિ ને કેન્દ્રિત કરી ને વધુ જાગૃત બનાવીએ આ સ્થિતિ બહુ નાજુક છે. જયારે વિચારો વિષય બની જાય છે ત્યારે તેને હું સંપૂર્ણ રીતે નકારવા નથી માંગતો. પરંતુ હમેશા વિચારો પર ધ્યાન આપવું એ મારે માટે અંતિમ પગલુ છે.
વિચારોના વિષય કરતા વિચારો ની પ્રક્રિયા ઉપર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવું વધારે સારું છે. શું તમે બન્નેનું અંતર સમજી શકો છો?
હું મનોચિકિત્સક પાસે જાઉં ત્યારે એ પૂછવામાં આવે કે “તારા બાળપણ વિશે” અને આ બધું ક્યાંથી આવ્યું? આ બધી વસ્તુ વિચારો ના વિષય સાથે સંબંધિત છે. અથવા વિચાર ને કેવળ વિચાર તરીકેજ જુવો. તે પ્રશ્નનો ઉકેલ લાવવા માટે તે પ્રશ્ન પર ધ્યાન કેન્દ્રિત ના કરો. તે કેવળ વિચાર જ છે. આને કેવળ વિચારોની શ્રેણી માં જ મુકો એ નહીં કે તે કઈ બાબતનું છે, તે કેવળ એક વિચારો જ છે. ધ્યાન ની અવસ્થા માં આ મારો મુખ્ય પ્રયત્ન છે. હું તે વિચારો પ્રત્યે કેટલો જાગૃત છું કે તે વિચારો સાથે જોડાઈ ગયો છું, આવું કરવા માટે તમારી ધ્યાન ની અભ્યાસ માં ઊંડા ઉતરો તેમાં ક્યારેક વિચાર હોય અને ક્યારેક શ્વાસ.
એમાંથી શું બહાર આવશે? વિચાર સાથે ના જોડાણ સાથેનું હું શું કરીશ? વિધારો આવે છે, ત્યાં ગુરુ નો અવાજ સંભળાય છે, “તારા શ્વાસ તરફ પાછો વળ” શ્વાશોશ્વાસ તરફ વળીજા, ત્યાં બીજો વિચાર આવે છે. “ઓ પ્રભુ, મારું જીવન ગૂંચવણ ભરેલું કેમ છે? તે સમયે તમે મનોચિકિત્સક ને બોલાવો છો અને શા માટે મારું જીવન ગૂંચવણ ભરેલું છે તેને શોધવા નો પ્રયત્ન કરીએ અથવા તમે જ વિચારો કે શ્વાસ તરફ ધ્યાનની પ્રક્રિયામાં પાછો વળો છો. જીવનમાં ચોક્કસ ગૂંચવણ હશેજ પણ હું પાછો શ્વાસ પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરું?
વિચારો આવે છે અને જાય છે અને બીજા શબ્દો માં કહું તો ધ્યાન ની પ્રક્રિયા ને કારણે વિચારો સાથે જોડાઈ ન જતા હું મારી જાત ને તેમાંથી બહાર લાવી શકું છું. પછી ભલે તે વિચારો દુઃખના હોય કે બીજા. અમુક વિચારો આ પદ્ધતિ થી નીકળી પણ ન શકે કારણ કે તેઓ એક વિચારોના વમળમાં કે ગૂંચવણ માં અટવાઈ જાય છે. તો તમે એના વિષય ના મૂળથી કાઢવાની કોશિશ કરી શકો છો. છતાંય હું એજ માનું છું કે એની પ્રક્રિયા પર ધ્યાન આપો અને વિષય પર ત્યારે જજો જયારે તેની છણાવટ કરવા તૈયાર હોય.
મનન ના પ્રશ્નો
૧. વિચારો નો વિષય અને વિચારોની ની પ્રક્રિયા એ બન્ને વચ્ચે શું ભેદ છે? તે કેવી રીતે મૂલવશો?
૨. તમારા જીવન નો કોઈ વ્યક્તિગત અનુભવ વર્ણવી શકશો તે જયારે વિચારો ના વિષય કરતા તેની પર થતી પ્રક્રિયાથી તમારી પ્રગતિ થઈ હોય?
૩. વિચારો નો ઉકેલ લાવવાનો સમય હવે પાકી ગયો છે તે તમે કેવી રીતે જાણી શકશો?
Excerpted from Exploring the Mechanics of Thought.
SEED QUESTIONS FOR REFLECTION: How do you relate to the distinction between mechanics and content of thought? Can you share a personal story of a time when focusing on the mechanics instead of content helped you make progress? What is a good test to know when the content is ripe for the picking?
Add Your Reflection
12 Past Reflections
On Jul 5, 2020 ALIA wrote :
Post Your Reply
On Sep 21, 2017 Bradley wrote :
I think that my thoughts often get in the way of my life, just as Thich Nhat Hanh said in Being Peace how, in Buddhism, knowledge is regarded as an obstacle to understanding. I can see in my own life how the content of my thoughts is an obstacle to just being.
Post Your Reply
On Sep 20, 2017 Joseph Kokomo wrote :
Post Your Reply
On Sep 19, 2017 Bansi Pandya wrote :
Structure of Thought: Thought has created the center as permanent entity and it attributes its origin and truth to itself. It also attributes perception as perceiver and feelings to it like me and mine executive hold everything together; if center falls apart then my world is also falls apart (my world is my experiences, knowledge). If there is total perception then thought has no place and perception is action in Now.
The self cannot act. So when I say “I sleep” or “I grow” or “I breathe” I need to be aware of the incoherence inherent in language which makes me believe that the self grows or sleeps or breathes.
Post Your Reply
On Sep 19, 2017 Shuka. D wrote :
Thoughts and thinking the same but different. A thought rises and gives
way to Choice . Do I choose to engage this thought or let it drift by.
Thinking is the content , dwelling on something which has the ability
to move one out of the presence of now and into the realms
of our conditioning behaviours is never very useful. Thus awareness is essential for choice.
Awarenece is cultivated through a regular practice of meditation.
Post Your Reply
On Sep 19, 2017 Maryanne wrote :
I believe the mechanics and content of thought have very different qualities. Is practice to discern these different qualities? Observing the quality of mechanics has an immediate release of pressure and attachment. This can become a joyful practice, this awareness, even filled with humor! . . (the cosmic laugh?) Challenge is to stay in faith and intention . . which requires constant, but not obsessive practice. As our generous wisdom teacher RD has said above, it is a delicate situation. But doesn't it build on itself with attention?
Post Your Reply
On Sep 18, 2017 Tan wrote :
The article is the reminder for being captured by thoughts. When I am captured by thought the authomatic reactions are arizing and overwhelming me... Dis-identification process is not easy.
Meditation is not always helping when the amigdala is in action... What does help me?
The Work of Byron Katie - see www.thework.com.
We created the board game - the W Game - and using it for the Awareness Group weekly. I can work in the Group on the suggested belief (doing preventive work) or the situation & thought which is bothering me... every time I play - using 4 simple questions and turn arounds - I am awakening = dis-identificating from the thought (every time it looks like a surprise!) Then during day-to-day life it becomes easy and easy to wake up to reality - dis-identificating.
1 reply: Rosemarie | Post Your Reply
On Sep 17, 2017 Jagdish P Dave wrote :
Post Your Reply
On Sep 17, 2017 david doane wrote :
Post Your Reply
On Sep 15, 2017 Rajesh wrote :
I find this passage very nuanced but very revealing at the same time. Ramdass seems to suggest that we need to study the both the content of thought and its mechanics, but we need to be skillful about which to do when. I am still wrestling with this in my own meditation practice and I do find that "extricating awareness from though", as Ramdass puts it, is key to understanding. For the most part, focusing on content keeps you in an endless web of thoughts, without resolution. For example, if one finds that a set of thoughts are creating fear response in oneself, it is because there is awareness that these thoughts are creating fear. For me, this is the mechanics of thought. If one goes about solving the "problem", that is focusing on the content.
It's also interesting that Ramdass suggests that focusing on the breath helps in extricating awareness from thought, but is still a thought.
Post Your Reply
On Sep 15, 2017 Kristin Pedemonti wrote :
Realizing thoughts are just thoughts and they do not need to define me or even be "reality" is freeing. Thoughts change even within a day as our feelings change and evolve: whether those feelings are about ourselves or others. Reflecting on this for myself: I noticed today that my thoughts are jumbled and tangled today, partly due perhaps to a slight cold and feeling a little under the weather. I noticed that I was judging myself about things more harshly today. In recognizing these are just thoughts and not trying to "fix them" or deeply analyze, but knowing "this too shall pass" I am able to sit in breath and rather focus on that breath, in and out and relax. I've also been introduced recently to EFT, tapping and wow, it also helps with realizing thoughts are simply thoughts and they are not permanent. I hope these thoughts are clear ;) <3